EU và Indonesia đang trong cuộc chiến 39 tỷ USD

Luật mới của Nghị viện châu Âu cấm nhập khẩu dầu cọ vào năm 2020 như cú đánh mạnh tay vào kinh tế Indonesia.

Vấn đề tác động đến ngành công nghiệp dầu cọ trị giá 39 tỷ USD, trong đó Indonesia và Malaysia là 2 nước sản xuất dầu cọ lớn nhất thế giới, nguồn nguyên liệu được sử dụng trong nhiều sản phẩm, từ nhiên liệu đến mỹ phẩm và bánh quy. 

Khoảng 1/4 diện tích đất nông nghiệp 49 triệu ha của Indonesia hiện trồng dầu cọ, 2017 đã thu về 22,9 tỷ USD thu nhập ngoại tệ cao kỷ lục. Điều đó giải thích tại sao chính phủ Indonesia đã phản ứng mạnh mẽ với quyết định gần đây của Liên minh châu Âu (EU) để hạn chế nhập khẩu dầu thực vật.

Cả hai Tổng thống Joko Widodo và Phó tổng thống Jusuf Kalla đã kêu gọi EU không phân biệt đối xử với dầu cọ, sau này thậm chí còn ám chỉ một cuộc chiến thương mại trả đũa.

Nghị viện EU đã thông qua luật pháp vào tháng 1/2020 để thiết lập thời hạn cấm nhập khẩu dầu thô của EU nhằm chuyển đổi sang nhiên liệu sinh học. Con số này ảnh hưởng đến 40% trong tổng số 4,2 triệu tấn Indonesia đã xuất khẩu sang 28 nước thành viên EU trong 2017.

Với 36,5 triệu tấn dầu cọ xuất khẩu 2017, Indonesia là nước sản xuất dầu cọ lớn nhất thế giới. Nhưng đối với các nhà môi trường, mức tăng mạnh từ 8,3 triệu tấn thu hoạch trong năm 2001 đã dẫn đến việc rừng nhiệt đới bị mất và đất than bùn bị hư hại trên các khu vực rộng lớn của đảo Sumatra và Kalimantan của Indonesia.

Hiện nay, các đồn điền dầu cọ đã chiếm 11,9 triệu ha, tăng hơn gấp đôi so với năm 2012 khi sản xuất tăng tốc để đáp ứng nhu cầu nhiên liệu sinh học ngày càng tăng.

Theo số liệu chính thức, 41% các đồn điền dầu cọ hiện đang được quản lý bởi 2,5 triệu hộ gia đình nhỏ, hơn nữa, toàn ngành sử dụng 5,5 triệu công nhân và 12 triệu công nhân gián tiếp.

Hội đồng các nước sản xuất dầu cọ, đứng đầu là cựu bộ trưởng thương mại Mahendra Siregar, ước tính dầu cọ đã nâng 10 triệu người thoát khỏi đói nghèo trong hai thập kỷ qua, tỷ lệ cao hơn đáng kể so với các khu vực không trồng dầu.

"Chúng tôi cần một cuộc đối thoại, vì điều này ảnh hưởng rất lớn đến nông dân chúng tôi", Bộ trưởng Điều phối Hàng hải Luhut Panjaitan nói với một hội nghị phát triển bền vững ở Rome tháng trước, nơi ông cáo buộc EU phân biệt đối xử.

Ông Vincent Guerend, Đại sứ EU tại Indonesia cho biết, cuộc bỏ phiếu không đưa ra lệnh cấm và chỉ là bước đầu tiên trong một quá trình dài. Ông nói với tờ South China Morning Post (Hồng Kông) là cuộc đàm phán 3 bên giữa Nghị viện châu Âu, Ủy ban châu Âu (EC) và các nước thành viên sẽ bắt đầu trong tuần này.

Kết quả dự kiến được đưa ra vào tháng 9 có khả năng là sự thỏa hiệp từ cả 3 phía. Hồi tháng trước, Bộ trưởng Điều phối về các vấn đề hàng hải Indonesia Luhut Pandjaitan cảnh báo Indonesia sẽ trả đũa thương mại trong trường hợp EU, đối tác nhập khẩu dầu cọ lớn thứ hai của nước này, phân biệt đối xử mặt hàng dầu cọ.

Với đặc tính giàu năng lượng và dễ trồng ở vùng khí hậu nhiệt đới, dầu cọ được đẩy mạnh như một nguồn nhiên liệu giúp thay thế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch của thế giới. Indonesia và Malaysia chiếm khoảng 90% sản lượng dầu cọ toàn cầu, đạt khoảng 65 triệu tấn. 

Tại Indonesia, sản lượng dầu cọ tăng gấp 5 lần kể từ năm 2000. Ngành công nghiệp này sử dụng gần 6 triệu công nhân và tạo ra 20 tỉ USD mỗi năm từ nguồn thu xuất khẩu. Trong khi đó, có khoảng nửa triệu dân Malaysia kiếm sống nhờ trồng cọ dầu. Vấn đề là càng thu được nhiều sản lượng dầu cọ có nghĩa càng có nhiều đất rừng bị phá. Tại Indonesia, các đồn điền trồng cọ có diện tích 12 triệu ha, tăng gấp 3 lần diện tích vào năm 2000. Còn ở Malaysia, các đồn điền cọ dầu đủ cung cấp sản lượng khoảng 4,5 triệu tấn. 

Theo trang Giám sát Rừng toàn cầu, mật độ rừng giảm gần 15% trong cùng kỳ. Ngân hàng Thế giới ước tính các vụ cháy rừng diễn ra trong nhiều tháng gây thiệt hại cho nền kinh tế Indonesia khoảng 16 tỉ USD, gấp đôi tổn thất trong vụ sóng thần hồi năm 2004. Chính quyền Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã cấm các hoạt động đốt phá rừng để làm các đồn điền trồng cọ dầu mới và cảnh báo sẽ giáng cấp các cảnh sát trưởng địa phương nếu cháy rừng xuất hiện ở khu vực họ quản lý. 

Nguồn: Báo Nhịp cầu Đầu tư