RCEP hứng chịu cú sốc từ quyết định phút chót của Ấn Độ

Ngày 4/11, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) - hiệp định thương mại tự do được cho là lớn nhất thế giới, với sự tham gia của 10 quốc gia thành viên Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và 6 quốc gia đối tác là Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc - đã bị giáng một "đòn" mạnh khi vào phút chót, Ấn Độ quyết định rút khỏi các cuộc đàm phán kéo dài suốt 7 năm qua về hiệp định này.

Những hy vọng trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh ASEAN, được tổ chức từ ngày 2 đến 4/11, rằng thỏa thuận này có thể được hoàn tất đã tiêu tan bởi quyết định vào phút chót của Ấn Độ. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cuối cùng đã khuất phục trước làn sóng phản đối ở trong nước, khi các đảng đối lập và những người nông dân đe dọa sẽ biểu tình nếu ông ký tham gia RCEP. Quyết định “quay ngoắt 180 độ” của Ấn Độ được đưa ra ngay sau khi Bộ trưởng Thương mại nước này Piyush Goyal tuyên bố hôm giữa tuần rằng Ấn Độ sẽ ký thông qua RCEP. Tuy nhiên, những người vốn tỏ lo ngại rằng Ấn Độ sẽ buộc phải cạnh tranh với hàng nhập khẩu nông nghiệp và những mặt hàng khác từ Trung Quốc, cũng như hàng nhập khẩu từ các nền kinh tế phát triển hơn, chẳng hạn như Australia và Nhật Bản, rõ ràng đã thắng thế. Phát biểu trước báo giới tại Bangkok (Thái Lan), người phát ngôn của Chính phủ Ấn Độ Vijay Thakur Singh đã nhắc đến “lợi ích quốc gia” trong việc bảo vệ người nông dân và các công nhân làm trong ngành dịch vụ. Ấn Độ cũng từng lo ngại rằng những yêu cầu của họ về việc tiếp cận thị trường dịch vụ sẽ bị các nước ký RCEP bác bỏ.

Tuyên bố của các nước tham gia đàm phán RCEP cho biết 15 thành viên còn lại “đã hoàn tất các cuộc đàm phán dựa trên văn bản về toàn bộ 20 chương và các vấn đề tiếp cận thị trường nói chung”. Vấn đề duy nhất được để lại là “pháp lý”, sẽ được hoàn thiện trước khi RCEP được ký kết vào năm tới. Sau nhiều năm tiến triển chậm chạp, với việc mới chỉ có 7 chương trong RECP được thông qua cách đây 3 tháng, các bên tham gia đàm phán RECP đã “tăng tốc” trong những tháng gần đây do những căng thẳng liên quan đến vấn đề công nghệ và thương mại phát sinh giữa Mỹ và Trung Quốc. Cơ quan tư vấn về rủi ro chính trị Mỹ EurasiaGroup cho biết “đối với hầu hết các quốc gia thành viên của RCEP (đặc biệt là Trung Quốc), những mối quan ngại về cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, mối de dọa gia tăng chủ nghĩa bảo hộ thương mại của Mỹ và nền kinh tế toàn cầu đang giảm tốc... là những nhân tố đã thúc đẩy các cuộc đàm phán RCEP”.

Mặc dù vậy, một số nước cho biết vẫn chào đón Ấn Độ tái gia nhập RCEP trong tương lai. Một lựa chọn là cho Ấn Độ một thời gian thích nghi như là giai đoạn bước đệm, khi đó, Ấn Độ có thể từng bước đáp ứng các cam kết của mình theo thỏa thuận RCEP. Một lựa chọn khác là tiếp tục kích hoạt các cuộc đàm phán sau khi 15 nước kia ký kết bản thảo thỏa thuận vào năm tới. Các bên tham gia đàm phàn có thể tiếp tục thảo luận về các vấn đề như là xúc tiến đầu tư. RCEP vẫn có cơ hội có được sự tham gia của cả 16 quốc gia. Những bên tham gia đàm phán cần áp dụng mọi nỗ lực để giữ Ấn Độ lại, song không phải với cái giá của sự thỏa hiệp từ một phía.

Bên cạnh đó, việc Ấn Độ rút khỏi RCEP chắc chắn sẽ khiến nhiều nước khác lo ngại về tiến trình đàm phán với nước này liên quan đến những thỏa thuận đầu tư và thương mại khác trong tương lai, song nó có thể khiến nước này xích lại gần hơn với Mỹ và vẫn nằm trong chiến lược địa chính trị Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, vốn ban đầu xuất phát từ Nhật Bản trong hơn 1 thập kỷ trước đây và được triển khai với sự “hứng thú” của Chính quyền Trump như một sự lựa chọn thay thế đối với chiến lược châu Á-Thái Bình Dương.

Theo đánh giá của tổ chức Capital Economics có trụ sở tại Anh, mặc dù “những lợi ích kinh tế trực tiếp từ RCEP là tương đối nhỏ”, song ảnh hưởng chính hiện nay của nó có lẽ nghiêng về mặt chính trị.

Nguồn: Báo Hải Quan