Vị thế đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN đã có sự thay đổi, trong đó chứng kiến sự vươn lên của Mỹ trước Trung Quốc lần đầu tiên sau 6 quý.
Xuất khẩu của các nước ASEAN sang Mỹ trong quý 1 năm 2024 đã vượt qua xuất khẩu sang Trung Quốc lần đầu tiên sau 6 quý gần đây nhất. Đây được coi là kết quả của sự chuyển dịch dòng chảy thương mại của khu vực sau những chuyển động trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Dữ liệu từ 10 thành viên ASEAN do tờ Nikkei tổng hợp cho thấy xuất khẩu của ASEAN sang Mỹ đạt 67,2 tỷ USD trong quý 1/2024, vượt qua xuất khẩu của khối này sang Trung Quốc, đạt 57 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu của Malaysia sang Mỹ tăng 8% so với cùng kỳ trong quý, trong khi xuất khẩu của nước này sang Trung Quốc giảm 3,3%.
Các chuyên gia cho rằng xu hướng này phản ánh việc Mỹ tăng cường mua sắm chất bán dẫn và linh kiện điện từ ASEAN và nền kinh tế mờ nhạt của Trung Quốc. Chuyên gia kinh tế Intan Nadia Jalil tại CIMB Group nói: “Xu hướng hiện tại được thúc đẩy bởi cả yếu tố cấu trúc và chu kỳ".
“Trong khi Trung Quốc vẫn là một phần không thể thiếu trong chuỗi giá trị (điện và điện tử), chi phí gia tăng cũng như các yếu tố chính trị và thể chế – chủ yếu là căng thẳng thương mại giữa hai siêu cường – đã ngày càng khiến các công ty Mỹ dịch chuyển khỏi Trung Quốc, trong đó Malaysia là một trong những nước được hưởng lợi,” bà Nadia Jalil nói.
Bà Nadia Jalil nói thêm rằng các nguyên nhân cơ cấu làm trầm trọng thêm xu hướng kinh tế mang tính chu kỳ, đề cập đến sự thay đổi tiêu dùng ở Trung Quốc từ nhập khẩu sang các linh kiện cao cấp sản xuất trong nước như chip.
Bà Arinah Najwa, Giám đốc BowerGroupAsia, đưa ra một quan điểm khác. Bà nói: “Các công ty Mỹ đang giảm bớt rủi ro khỏi Trung Quốc và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, trong đó Malaysia là một lựa chọn thay thế hấp dẫn nhờ hệ sinh thái sản xuất mạnh mẽ, vị trí chiến lược và lao động lành nghề”.
Đối với Việt Nam – đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ trong ASEAN, năm 2023 Mỹ chiếm 28% kim ngạch xuất khẩu của nước này, so với Trung Quốc là 17%. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng 24% lên 25,7 tỷ USD trong quý 1, mức tăng lớn nhất trong số các thành viên ASEAN, vượt xa Thái Lan ở mức 12,6 tỷ USD và Singapore ở mức 12,0 tỷ USD.
Ông Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế ở Việt Nam, nói rằng thị trường Mỹ và Việt Nam có sự bổ sung cho nhau. “Việt Nam xuất khẩu điện thoại thông minh, hàng điện tử, nông, lâm, thủy sản, đồ gỗ, dệt may với giá cạnh tranh”, ông nói và nhận định tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Mỹ còn rất lớn, mang lại lợi ích cho cả hai bên.
Ông Doanh cũng chỉ ra tác động lan tỏa của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nơi Washington đã áp đặt mức thuế nhập khẩu cao đối với hàng hóa Trung Quốc. “Một số mặt hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ bị đánh thuế cao, làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường và tạo lợi thế nhất định cho sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam”, ông Doanh nhấn mạnh.
Tại Thái Lan, xuất khẩu quý 1 sang Trung Quốc giảm 5,1% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu cao su tự nhiên, sản phẩm khoai mì và trái cây đều giảm. Ngược lại, xuất khẩu sang Mỹ tăng 9,8%, chủ yếu nhờ các sản phẩm nông nghiệp và nông-công nghiệp.
Một nhà phân tích tại Trung tâm nghiên cứu Kasikorn của Thái Lan cho biết Trung Quốc có nguy cơ giảm phát khiến sức mua yếu là một nguyên nhân. Chỉ số lạm phát trong tháng 3 giảm tháng thứ tư liên tiếp, báo hiệu nhu cầu của người dân Trung Quốc có thể vẫn yếu.
Một yếu tố quan trọng khác đè nặng lên xuất khẩu của Thái Lan trong quý đầu năm nay là xuất khẩu ô tô. Surapong Paisitpattanapong, người đứng đầu câu lạc bộ ô tô của Liên đoàn Công nghiệp Thái Lan, cho biết số lượng xe sản xuất để xuất khẩu giảm xuống còn 273.680 chiếc, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái.
Poonpong Naiyanapakorn, Tổng giám đốc Văn phòng Chiến lược và Chính sách Thương mại, cho biết điều này chủ yếu là do nhu cầu yếu ở Trung Quốc. Ông nói: “Mặc dù chúng ta có thể thấy dấu hiệu phục hồi kinh tế ở Trung Quốc trong năm nay nhưng nó vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Và nhu cầu không mạnh lắm."
Nếu tính cả Hồng Kông - lãnh thổ Trung Quốc thường được phân tích tách biệt với đại lục - xuất khẩu của ASEAN sang Trung Quốc và Hồng Kông trong quý 1 năm 2024 đạt 69,4 tỷ USD, vượt qua thị trường Mỹ. Tuy nhiên, so với trước đây, con số này đã thu hẹp đáng kể. Như trong quý đầu tiên của năm 2021, xuất khẩu của ASEAN sang Trung Quốc và Hồng Kông là 86,4 tỷ USD, trong khi xuất khẩu sang Mỹ chỉ là 59 tỷ USD.
Chia sẻ bài viết qua mạng xã hội:
<p>Thời gian: 2024 Đơn vị thực hiện: Bộ Công Thương</p>
