Hợp tác APEC - Cơ hội và thách thức đan xen

Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) qua quá trình 25 năm hình thành, phát triển đã khẳng định được vị thế và vai trò đầu tàu của khu vực trong tiến trình tăng trưởng và liên kết kinh tế toàn cầu, đóng góp tích cực vào quá trình xây dựng một cấu trúc hợp tác khu vực sâu rộng, toàn diện theo tinh thần của Mục tiêu Bô-go, hướng tới tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại và đầu tư trong khu vực vào năm 2020.

Một thị trường rộng lớn

Với 21 nền kinh tế thành viên, chiếm 59% dân số, 50% lãnh thổ, hơn 50% GDP và 57% thương mại toàn cầu, APEC là một thị trường đặc biệt rộng lớn và tiềm năng để các DN VN tiếp cận và khai thác. Xu hướng thúc đẩy tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại trong APEC đã mở ra nhiều cơ hội to lớn cho cộng đồng doanh nghiệp VN, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tìm kiếm hợp tác, đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường trong và ngoài khu vực. Quy tụ nhiều đối tác kinh tế hàng đầu của VN, APEC hiện là khu vực đầu tư trực tiếp lớn nhất, chiếm khoảng 78% tổng số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, 60% giá trị xuất khẩu, 80% giá trị nhập khẩu và 79% lượng khách du lịch quốc tế đến VN. Cộng đồng DN VN đã và đang tận dụng tương đối hiệu quả cơ hội tiếp cận và khai thác thị trường Châu Á - Thái Bình Dương mang lại từ hợp tác APEC, thể hiện qua kim ngạch XK của VN sang các nền kinh tế thành viên không ngừng tăng lên theo từng năm.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu năm 2014 ước đạt khoảng 98,37 tỉ USD; năm 2015 đã tăng lên khoảng 8% (tương đương 106,12 tỉ USD) và đến năm 2016 đạt khoảng trên 119,69 tỉ USD. 07 nền kinh tế thành viên APEC hiện nằm trong top 10 thị trường xuất khẩu lớn nhất của VN là: Hoa Kỳ (đứng đầu), Trung Quốc (thứ 2), Nhật Bản (thứ 3), Hàn Quốc (thứ 4), Hồng Kông - Trung Quốc (thứ 5), Malaisia (thứ 9) và Xingapo (thứ 10).

Các thành viên APEC còn là những đối tác quan trọng của các doanh nghiệp nhập khẩu VN, đáp ứng nhu cầu về nguyên vật liệu, hàng tiêu dùng và máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, phụ tùng phục vụ sản xuất trong nước. Các cam kết về tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại trong khuôn khổ APEC có tác động tích cực lên các hoạt động nhập khẩu của các DN với các đối tác chủ yếu là thành viên APEC. Các DN nhập khẩu VN sẽ được hưởng những ưu đãi đáng kể từ cắt giảm thuế quan, các rào cản thương mại, thủ tục hải quan và tiết kiệm đến 5% chi phí giao dịch thương mại, từ đó hạ giá thành và từng bước cải thiện khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Nhiều thách thức

Các DN VN hiện phải đối mặt với một số khó khăn và thách thức không nhỏ. Các thành viên trong khu vực có sự cạnh tranh khá gay gắt trong quan hệ thương mại và đầu tư. VN có khoảng cách khá xa về trình độ phát triển so với các thành viên, nên gặp khó khăn khi cạnh tranh trên thị trường quốc tế và trong nước. Thực hiện các cam kết về tự do hóa, thuận lợi hóa thương mại và đầu tư trong khuôn khổ diễn đàn, VN sẽ gặp phải không ít trở ngại từ áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng khi phải mở cửa thị trường và xóa bỏ dần các quy định bảo hộ đối với DN nội địa. Thực tế cho thấy DN VN đa số là các DN quy mô nhỏ và vừa với trình độ công nghệ còn hạn chế, phương thức quản lý chưa phù hợp, chiến lược kinh doanh thiếu chủ động. Trái lại, sức cạnh tranh mạnh mẽ của các đối thủ đến từ những nền kinh tế thành viên APEC vốn có trình độ phát triển KHCN cao, tốc độ tăng trưởng nhanh là điều không thể phủ nhận. Đặc biệt trong các lĩnh vực như tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, viễn thông, công nghiệp điện, công nghiệp chế tạo, vận tải biển... Sự cạnh tranh tiếp cận thị trường của các DN nước ngoài có tiềm lực kinh tế mạnh đe dọa khả năng tồn tại và phát triển của các DN trong nước. Bản thân các DN trong nước lại thiếu tính gắn kết chủ động và chặt chẽ với nhau, các hiệp hội chưa nâng cao sức mạnh và vai trò dẫn dắt trong chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi thông tin và nâng cao năng lực kinh doanh của toàn ngành trước áp lực cạnh tranh từ các đối thủ bên ngoài. Hơn nữa, cơ cấu kinh tế và thương mại của hầu hết các nước thành viên đều coi trọng việc đẩy mạnh XK và chiếm lĩnh các thị trường nước ngoài nên VN cũng sẽ gặp khó khăn lớn trong việc mở rộng và bảo vệ thị phần của mình ở cả trong và ngoài nước.

Năm 2017, lần thứ hai VN đăng cai tổ chức APEC, ngoài những nỗ lực của Chính phủ, các DN cũng cần chủ động, tích cực nắm bắt các cơ hội đầu tư, kinh doanh nhằm tối đa hóa lợi ích và tăng cường kết nối với các đối tác APEC để mở rộng thị trường, nâng cao năng lực SXKD và khả năng cung ứng dịch vụ cho toàn khu vực và trên thế giới.

Nguồn: laodong.com.vn